De behandelaanpak

Er is geen bepaalde methode die altijd kan worden ingezet bij rouwverwerking. Behandelingen zijn vooral gericht op de gevoelens van het kind. Hierover legt Nicole uit: ‘Het doel van de behandeling is dat het kind beseft dat het verdriet er mag zijn en erover gaat praten. Het is belangrijk dat er wordt aangesloten op de belevingswereld. Daarom zijn de behandelingen op maat. Vaak zit er een creatief aspect aan de behandelingen zoals kleien, tekenen of een brief schrijven. Door middel van verhalen lezen of fragmenten kijken wordt het voor het kind makkelijker om over een verlies of een gebeurtenis te vertellen tijdens de behandeling.’ Zo heeft Nicole een jongere behandeld: ‘Deze jongen heeft nooit een band gehad met zijn vader. Toen de vader overleed was dit voor de jongen heel heftig, ondanks dat hij zijn vader nooit echt gekend heeft. Hierdoor had hij nog veel vragen waar hij nooit meer een antwoord op zal krijgen. We hebben toen samen een brief aan zijn vader geschreven. Zo kon hij toch de vragen stellen en zijn emoties uiten, waardoor hij meer rust kreeg.’

Psycho-educatie is ook een belangrijk onderdeel. Het kind krijgt dan uitleg over wat rouw precies is. Zo had een cliënt van Floor ontzettend veel verdriet om het verlies van haar oma: ‘Ze was gefocust op het feit dat haar oma nooit meer terugkwam. Samen hebben we het gehad over leuke herinneringen aan haar oma en bekeken we foto’s. Ik stelde vragen aan haar, bijvoorbeeld: ‘Waar zou jouw oma trots op zijn als ze nu met jou mee zou kijken?’ Ik legde haar uit dat de dood heel erg verdrietig is maar dat het er wel bij hoort. Hier mag je gewoon eerlijk over zijn, het is belangrijk voor een kind om dit te begrijpen. Op deze manier kon zij weer verder met de verwerking.’  

Tips van Floor en Nicole

• ‘Bij een overlijden is het belangrijk om over de dood te praten. Wanneer een kind de dood niet goed begrijpt gaat hij of zij zelf verhalen en beelden verzinnen die misschien nog wel erger zijn dan de werkelijkheid. Een kind tussen de 7 en 12 jaar stelt vaak veel vragen en is geïnteresseerd in de details. Kinderen zullen alleen vragen stellen waarvan ze het antwoord aankunnen. Probeer de vragen dus zo goed mogelijk te beantwoorden.’
• ‘Het is ook belangrijk om eerlijk en duidelijk te zijn over de dood. Wanneer er tegen een kind wordt gezegd dat de overledene slaapt en niet meer wakker wordt, kan een kind bijvoorbeeld bang worden om diep te slapen. De dood uitgelegd krijgen is fijn voor een kind, op deze manier is het namelijk duidelijk dat de overledene er echt niet meer is en kan het geen spookverhaal worden. Het is ook aan te raden om het kind mee te nemen naar de uitvaart. Zorg dan dat er een taak is, zoals een kaarsje aansteken.’
• ‘Wanneer je als ouder ook aan het rouwen bent is het verstandig om uit te leggen dat jouw verdriet er ook mag zijn en dat dit normaal is. Wanneer een kind een ouder verdrietig ziet kan het lastig worden om zelf nog het verdriet te uiten. Een kind kan de gevoelens dan gaan vermijden uit angst om de ouder(s) te belasten. Geef dus aan dat je verdrietig bent om de gebeurtenis en dat dit verder niks te maken heeft met het kind zelf.’
• ‘Een tip voor leerkrachten is om leerlingen die aan het rouwen zijn hiervoor de ruimte te bieden. Dit kan na bijvoorbeeld een jaar nog steeds hard nodig zijn. Rouwen gaat niet in fases waar een einde aan zit, maar heeft echt de tijd nodig om te integreren in het normale leven.’
• ‘In het geval van bijvoorbeeld een scheiding is het van belang voor het kind om te weten dat het nooit zijn of haar fout is, maar de verantwoordelijkheid van de ouders. Neem een kind mee in wat er gebeurt en luister naar het gevoel. Ook hier is eerlijkheid weer heel belangrijk.’